Een kwestie van rechtvaardigheid én effectiviteit
Suriname staat net als vele andere landen ook voor de uitdagingen van klimaatverandering. Wat echter vaak over het hoofd wordt gezien, is de impact van klimaatverandering op gendergelijkheid (de genderdimensie). Gendergelijkheid is niet alleen een doel op zich, maar ook een middel om veerkrachtige gemeenschappen te creëren die in staat zijn om de uitdagingen van klimaatverandering aan te gaan.
Vrouwen en meisjes maken de helft van de wereldbevolking uit, maar hun stem wordt onvoldoende gehoord in biodiversiteits- en klimaatbeleid. Het is tijd om gendergelijkheid centraal te stellen in ons denken en handelen bij het aanpakken van de klimaatcrisis, zodat niemand wordt achtergelaten in de strijd voor een duurzame toekomst.
Klimaatverandering en gender zijn twee belangrijke en onderling verbonden onderwerpen die de samenleving en de wereld als geheel beïnvloeden. Het begrijpen van deze relatie is essentieel om rechtvaardige en effectieve maatregelen te treffen om zowel klimaatverandering tegen te gaan als genderongelijkheid aan te pakken.
Om klimaatverandering effectief aan te pakken en gendergelijkheid te bevorderen, is het belangrijk om een inclusieve aanpak te hanteren. Dit betekent het betrekken van vooral vrouwen bij klimaatbeleid, het vergroten van hun toegang tot hulpbronnen en het aanpakken van de onderliggende genderongelijkheid die hun kwetsbaarheid vergroot.
Structurele barrières
Door traditionele rolpatronen hebben vrouwen bijvoorbeeld te maken met structurele barrières, zoals een gebrek aan toegang tot kapitaal om rampen het hoofd te kunnen bieden, gendergerelateerd geweld, intimidatie, en ondervertegenwoordiging in besluitvormingsprocessen. Slechts 33 procent van de besluitvormende posities binnen de United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) – het Klimaatverdrag – wordt bekleed door vrouwen.
Op het niveau van nationale of lokale overheden en andere instituties ligt dit aandeel zelfs veel lager. Dit is niet alleen onrechtvaardig, maar ook onverstandig. Vrouwen hebben juist een sleutelpositie bij een breed scala aan activiteiten die biodiversiteit en aanpassingen aan klimaatverandering ondersteunen, zoals bodem- en waterbeheer, bebossing, en het waarborgen van variatie binnen cultuurgewassen.
Zij zijn kennishouders als het gaat om biodiversiteit én pioniers in belangrijke sectoren als duurzame energie, water, bos- en landbouw. Het is daarom van belang dat juist zij deelnemen aan de tafels waar beleid wordt gemaakt en politieke besluiten worden genomen.
Genderdimensie van klimaatverandering
Klimaatverandering heeft een aanzienlijke invloed op gendergelijkheid en heeft verschillende gevolgen voor mannen, vrouwen en andere groepen personen. Hier volgen enkele manieren die aangeven hoe klimaat(verandering) en gender met elkaar in verband staan.
Kwetsbaarheid en impact: Klimaatverandering treft gemeenschappen wereldwijd, maar de impact ervan is vaak ongelijk verdeeld. Vooral vrouwen in ontwikkelingslanden worden harder getroffen vanwege bestaande genderongelijkheid (traditionele genderrollen).
De vrouwen zijn verantwoordelijk voor de zorg van gezinnen en het verzamelen van water en brandhout. Deze taken worden bemoeilijkt door droogte, overstromingen en veranderende weerspatronen, waardoor zij kwetsbaarder zijn voor de gevolgen van klimaatverandering, zoals voedselonzekerheid en natuurrampen.
Gedwongen migratie (klimaatvluchtelingen): Door veranderingen van het klimaat kunnen mensen gedwongen worden hun huizen te verlaten vanwege natuurrampen, voedselonzekerheid of verlies van levensonderhoud. Vrouwen en meisjes lopen hierdoor extra risico’s zoals geweld en seksuele uitbuiting.
Toegang tot hulpbronnen: In Suriname spelen vrouwen een cruciale rol bij het beheer van natuurlijke hulpbronnen, zoals bossen en water. Klimaatverandering kan echter de toegang tot deze hulpbronnen bemoeilijken, waardoor deze vrouwen kwetsbaarder worden voor verlies van levensonderhoud en voedselonzekerheid.
Vrouwen spelen een cruciale rol in de landbouw en voedselproductie, vooral in veel ontwikkelingslanden. Klimaatverandering kan de landbouwproductie verstoren en de toegang tot water en grond verminderen, wat vrouwen direct treft en de voedselzekerheid in gevaar brengt.
Leiderschap en besluitvorming: In Suriname zijn vrouwen vaak ondervertegenwoordigd in besluitvormingsprocessen met betrekking tot klimaatbeleid en milieubeheer. Dit beperkt hun vermogen om de gevolgen van klimaatverandering te beïnvloeden en zich aan te passen aan veranderende omstandigheden.
Het bevorderen van gendergelijkheid in leiderschapsposities en het betrekken van vrouwen bij klimaatbesluitvorming is van essentieel belang om effectieve beleidsmaatregelen te ontwikkelen. Bij het ontwikkelen van effectief klimaatbeleid moet rekening worden gehouden met gendergelijkheid. Dit betekent onder andere ervoor zorgen dat vrouwen inspraak hebben in besluitvormingsprocessen en dat klimaatbeleid geen ongewenste gevolgen heeft voor gendergelijkheid.
Empowerment en oplossingen: Ondanks de uitdagingen kunnen vrouwen ook een cruciale rol spelen bij het aanpakken van klimaatverandering. Ze kunnen innovatieve oplossingen bieden en bijdragen aan veerkrachtige gemeenschappen. Wereldwijd hebben steeds meer vrouwen leiderschapsrollen op zich genomen in de strijd tegen klimaatverandering en vragen zij wereldwijd aandacht voor het klimaat. In enkele landen hebben vrouwelijke leiders sterke klimaatbeleidsmaatregelen getroffen.
Rampen en gezondheid: Klimaatverandering heeft ook gevolgen voor de gezondheid, en vrouwen en meisjes kunnen een grotere last dragen. Zo kan de toename van extreme hitte leiden tot gezondheidsproblemen. Bij extreme weersomstandigheden en natuurrampen zijn vrouwen vaak meer blootgesteld aan gevaren, vooral als ze arm zijn en in kwetsbare gebieden wonen. Van de mensen die ontheemd zijn door klimaatverandering bestaat 80 procent uit vrouwen. Vrouwen en kinderen hebben veertien keer meer kans dan mannen om te sterven tijdens een klimaatramp.
Gendergelijkheid als oplossing
Het bevorderen van gendergelijkheid kan een cruciale rol spelen bij het aanpakken van de gevolgen van klimaatverandering in Suriname. Hier volgen enkele manieren waarop gendergelijkheid kan bijdragen aan veerkrachtige gemeenschappen.
Inclusieve besluitvorming: Het betrekken van vrouwen in besluitvormingsprocessen op alle niveaus, van lokaal tot internationaal, zorgt ervoor dat hun perspectieven en behoeften worden meegenomen bij het ontwikkelen van klimaatbeleid en -maatregelen.
Onderwijs: Het investeren in opleiding en training voor vrouwen in gemeenschappen kan hen helpen om zich beter aan te passen aan klimaatverandering en duurzame praktijken te bevorderen.
Economische empowerment: Het versterken van de economische positie van vrouwen, bijvoorbeeld door hen toegang te geven tot financiële diensten en duurzame inkomen genererende activiteiten, kan de veerkracht van huishoudens vergroten (toegang tot hulpbronnen).
Gezondheidszorg en sociale bescherming: Het waarborgen van toegang tot gezondheidszorg en sociale bescherming voor vrouwen, vooral in tijden van natuurrampen, is essentieel om hun welzijn te waarborgen.
Bewustmaking: Het vergroten van het bewustzijn over gender en klimaatverandering in Suriname kan leiden tot een meer inclusieve aanpak van klimaatadaptatie en -mitigatie.
Vrouwen als klimaatleiders: Vrouwen hebben bewezen effectieve leiders te zijn in de strijd tegen klimaatverandering. Ze nemen actief deel aan grassrootsbewegingen, beleidsontwikkeling en wetenschappelijk onderzoek om de gevolgen van klimaatverandering te begrijpen en oplossingen te vinden.
We erkennen wereldwijd allemaal de gevolgen van klimaatverandering, maar er blijkt nog steeds weinig oog te zijn voor een effectieve en efficiënte aanpak en monitoring hiervan. Meer inzicht in de gevolgen van klimaatbeleid voor diverse groepen vrouwen, meisjes en andere kwetsbare groepen is nodig.
Gendergelijkheid is niet alleen een kwestie van rechtvaardigheid, maar ook van effectiviteit in de strijd tegen klimaatverandering. Klimaatverandering is een complexe wereldwijde crisis met verstrekkende gevolgen voor de mensheid en het milieu. Het begrijpen van de genderdimensie van klimaatverandering is van cruciaal belang om eerlijke en effectieve oplossingen te ontwikkelen.
De problemen rond klimaatverandering, de biodiversiteitscrisis en genderongelijkheid worden nog onvoldoende in samenhang behandeld. Een nauwere samenhang tussen gendergelijkheidsbeleid en klimaatbeleid is daarbij essentieel om vooruitgang op beide terreinen te boeken op weg naar een leefbare wereld voor iedereen. Hier moet iedereen bij betrokken zijn.