“Er ontbreekt een samenhangende aanpak van de overheid, waarbij alle ministeries en niet-gouvernementele organisaties (NGO’s) betrokken zijn om de klimaatproblematiek in Suriname effectief aan te pakken.” Dit zegt Monique Pool, directeur van Green Heritage Fund Suriname, tegen de Ware Tijd.
Pools organisatie zet zich al geruime tijd in voor projecten die de samenleving informatie en inzicht geven over klimaatverandering; brede verschuivingen in het weer en klimaat over een langere periode in de geschiedenis van de aarde. De gevolgen uiten zich onder meer in toenemende stortregens, krachtigere stormen en langdurige periodes van droogte en hitte.
Effecten
ICT-deskundige Enver Lieuw analyseert al een poos de cijfers van de Meteorologische Dienst Suriname. In zijn recente analyse staat dat de recorddroogte die Suriname sinds vorig jaar ervaart nog niet voorbij is. “We zitten nu aan het einde van de kleine regentijd, maar nog steeds regent het minder dan het gemiddelde. De neerslagcijfers van Zanderij geven aan dat van augustus 2023 tot en met januari, in vergelijking met het meerjarige gemiddelde, het nu al zes maanden aanzienlijk minder regent dan normaal. Nu de kleine droge tijd op komst is, hoeven we binnenkort ook niet veel neerslag te verwachten”, legt Lieuw uit.
Pool benadrukt dat de effecten van klimaatverandering in Suriname nog niet zo intens zijn als elders in de wereld. “Er zijn wel subtiele veranderingen merkbaar, maar nog geen wilde branden door extreme hitte.” Ze waarschuwt dat dit niet betekent dat dergelijke extremiteiten niet zullen optreden.
Volgens haar ligt de focus in Suriname voornamelijk op de gevolgen van klimaatverandering, terwijl er minder aandacht is voor de oorzaken en hoe de samenleving kan bijdragen aan het verminderen van de effecten. Pool benadrukt het belang van een bredere kijk op deze kwesties. “We moeten ons er bewust van zijn dat onze handelingen – hoe klein die ook zijn – impact hebben op onze omgeving. Een kleine positieve actie, maar ook veel kleine acties, kunnen leiden tot een groot resultaat, dat we het cumulatief effect noemen. Ik denk dat als je bezig bent in de sector je bijvoorbeeld niet de hele dag je airco in huis aan hebt staan. Je kunt als bron van duurzame energie ook bijvoorbeeld zonnepanelen aanschaffen.”
Samenwerking
Volgens Pool is samenwerking één van de grootste uitdagingen in het Caribisch Gebied om klimaatverandering aan te pakken. “Vaak kunnen organisaties niet door één deur, omdat er veel concurrentie tussen hen is. Dat is in Suriname gelukkig minder.”
Verschillende organisaties voeren projecten uit in bijvoorbeeld het binnenland om de gemeenschappen weerbaar te maken voor de gevolgen van klimaatverandering. Samenlevingen wordt geleerd hoe aan landbouw te doen, waarbij rekening wordt gehouden met de veranderingen van het weer, zoals lange droogte of rivieren die buiten hun oevers treden. “Maar er moeten meer van deze projecten worden uitgevoerd, omdat klimaatverandering zich aan het versnellen is op een exponentiële manier. Daarom moeten wij op eenzelfde wijze meer doen om ons land weerbaar te maken.”
Ook in de kuststrook lopen landbouwgronden onder water en daarom is het belangrijk om te kijken hoe de landbouwers daar weerbaarder worden. Vanuit de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties worden hierover projecten uitgevoerd. “Die moeten wel groter en beter worden aangepakt. We hebben ook expertise van buiten nodig, ook van dichtbij, onder meer Argentinië en Brazilië. Zij kunnen ons helpen bijvoorbeeld de landbouw sneller weerbaar te maken voor klimaatverandering.”
Pool noemt ook Nederland. “We hebben een historische band met Nederland, dat bekend is om zijn innovatieve landbouwpraktijken. Ik denk dat wij moeten werken met Nederlandse bedrijven en organisaties, maar die moeten niet komen met hun grootschalige landbouwpraktijken, maar met innovatieve kleinschalige. We moeten sowieso anders omgaan met het land dat we hebben.”
Verder moeten de landen die bijdragen aan klimaatverandering een bijdrage leveren om landen die kwetsbaar zijn voor de effecten, daarvoor weerbaar maken. “In de tussentijd moeten we geen slachtofferrol aannemen, maar laten zien dat we strijders zijn. Mensen in het Caribisch Gebied hebben eeuwenlang laten zien hoe om te gaan met orkanen. Maar we hebben extra hulp nodig en we moeten erop blijven hameren, dat we er recht op hebben.”
Pool zegt ook dat Suriname veel deskundigen heeft die onder enorme werkdruk buitengewone prestaties leveren. Die moeten niet worden vergeten, hoewel er niet meer van ze kan worden gevraagd. “Het traject hoeveel koolstof we in Suriname genereren hebben we met onze eigen mensen gedaan. We hebben heel goed onze rapportages ingediend. Dat hebben we met onze eigen experts gedaan en dat mag worden gezegd. Die mensen werken keihard. Buiten hun andere taken om hebben ze ervoor gezorgd dat de rapportages in orde waren.“
Geld
Geld om klimaatverandering aan te pakken zou bijvoorbeeld kunnen worden aangevraagd bij Green Climate Fund, dat niet is gericht op kleine projecten. Het kleinste project van het fonds heeft een budget van twee miljoen Amerikaanse dollars. “Dat is voor de NGO-sector veel geld. Niettemin besef ik dat veel geld essentieel zal zijn in elk land dat snelle vooruitgang wil boeken op het gebied van klimaatverandering. Daarom pleit ik voor een geïntegreerde aanpak, waarbij NGO’s en overheidsinstanties samenwerken om gezamenlijk financieringsaanvragen op te stellen.”
In Suriname ontbreekt momenteel een geaccrediteerde organisatie om zo een aanvraag in te dienen. Echter, er wordt al gewerkt aan het accrediteren van enkele NGO’s, zodat die kunnen fungeren als uitvoerende instanties. “Het blijft noodzakelijk om geld aan te vragen via een internationaal of regionaal orgaan. Het streven naar accreditatie is een lopend traject, waardoor deze organisaties in de toekomst hopelijk zelfstandig financieringsaanvragen kunnen indienen.”
Pool noemt het heel belangrijk om klimaatverandering in het onderwijscurriculum op te nemen. Zolang dat niet gebeurt, zullen de inspanningen van bijvoorbeeld haar organisatie als verloren tijd kunnen worden beschouwd. Het doel is daarom ook om klimaatverandering stevig te verankeren in de structuren en kennisbasis van de samenleving. “Er is ook nagedacht door verschillende organisaties wat er samen kan worden gedaan om educatie, bewustwording en training op het gebied van klimaatverandering te kunnen verbeteren. Er is daarvoor een Nationaal Actieplan in elkaar gezet en hiervoor moet geld worden gezocht om het plan te kunnen uitvoeren.”
Podcast
In samenwerking met stichting Skrifi is onder meer de podcast ‘De waarde van ons bos’ gelanceerd. In deze serie wordt diepgaand gekeken naar de betekenis van het bos van Suriname, zowel voor het land als voor de diverse organisaties die zich ermee bezighouden. De podcast behandelt ook de verbinding tussen het bos en de klimaatverandering. Er staan meer afleveringen in de planning, waarin verschillende inzichten en oplossingsmodellen zullen worden besproken.
Pool: “Er is altijd hoop als we acties ondernemen. Als je niets doet, zal er niets veranderen. Er zijn mogelijkheden om ervoor te zorgen dat Suriname niet zwaar wordt getroffen door de gevolgen van klimaatverandering. Het land is samen met Frans-Guyana heel belangrijk voor het Amazonegebied. Dat heeft te maken met ‘atmosferische rivers’ ofwel rivieren die in de lucht lopen.”
Zo een rivier die water brengt naar het Amazonegebied loopt over Suriname en Frans-Guyana. Als deze twee landen gaan ontbossen, gaat de circulatie van de wind anders lopen en kan dit systeem worden onderbroken. “Om die reden is behoud van het bos van Suriname belangrijk in de strijd tegen klimaatverandering”, benadrukt Pool, die als deskundige is verbonden aan het kabinet van de president.
Eerder verschenen in De Ware Tijd op zaterdag 3 februari 2024